icon-arrow-left Moeders

Wat is een seksueel trauma?

Trauma en seksueel geweld

Trauma is een Grieks woord voor ‘wond’. Een psychotrauma betekent letterlijk een ‘wond op je ziel’. Die wond kan ontstaan wanneer je een schokkende gebeurtenis hebt meegemaakt. Dat kan een eenmalige gebeurtenis zijn, een herhaling of een heleboel gebeurtenissen, lang of kortgeleden. Seks tegen je zin is altijd een schokkende gebeurtenis die kan leiden tot een trauma. 

icon-quote

"Er zijn mannen die denken dat vrouwen die alleen zijn, hen toebehoren. Dat maakt het leven van een alleenstaande vrouw onveilig.  
Mijn verhaal is dat ik zwanger werd. Ik vroeg om hulp bij de kerk, want ik wilde de zwangerschap niet. Zelf dacht ik aan een abortus. Het werd me afgeraden. Nu heb ik een dochter van zeven die steeds naar haar vader vraagt. Ze is tegendraads. Ik denk dat ze gemakkelijker zou zijn als ze een vader had, naar hem zou ze luisteren."

Elke situatie waarin met geweld of dwang seksuele handelingen gedaan worden, noemen we seksueel geweld. Dat kan dwang zijn door lichamelijke kracht maar ook door emotionele kracht. Ook daden die gericht zijn tegen iemands seksualiteit vallen hieronder. De dader kan een onbekende of een bekende van je zijn. Verkrachting is een vorm van seks die niet vrijwillig is en die daders gebruiken om mensen klein te krijgen. 

Seksueel trauma kan ook ‘wonden in je lijf’ veroorzaken. Heb je lichamelijke klachten door seksueel geweld, zoek dan contact met je huisarts of een gynaecoloog.  

Reacties van je lichaam

Iedereen reageert anders op een schokkende gebeurtenis. Het zet je leven vaak op zijn kop. Je slaapt slechter, je kunt je slechter concentreren, je bent prikkelbaar en hebt nachtmerries. Daarnaast kun je last krijgen van somberheid en angst. En (werk)relaties lopen niet meer zo goed. Dit laat je zien hoe kwetsbaar je bent en zo kun je het gevoel van veiligheid en controle verliezen. De wereld voelt niet langer als veilig en voorspelbaar. Na een verkrachting voelen vrouwen zich vaak vies, het is alsof ze zich niet vaak genoeg kunnen wassen. Dit zijn normale reacties op schokkende gebeurtenissen. Meestal verminderen deze stressreacties na een aantal weken. Maar als dat niet zo is, is het belangrijk om hulp te zoeken. Het kan zijn dat je dan een posttraumatische stressstoornis (PTSS) hebt.  

Vluchten, vechten en bevriezen

Vluchten, vechten en bevriezen zijn natuurlijke automatische reacties bij het meemaken van trauma. Je hersenen maken dan heel snel een beslissing: vluchten als het nog kan, anders vechten en als de ander sterker is dan is er nog maar één mogelijkheid, dat is bevriezen. Bevriezen leidt bij sommigen tot verlamming van je spieren, bij anderen tot stijfheid. Vaak kunnen mensen tijdens de bevries-reactie niet om hulp roepen, omdat hun spieren - dus ook de spieren rondom de stembanden - verlamd zijn. Als je seksueel geweld meemaakt kan je je als het ware vervreemd voelen van je eigen lichaam, alsof je jezelf van buitenaf ziet, alsof de omgeving niet echt is, als in een droom, veraf of vervormd. 

In onderstaande film vertelt Lindsay hoe zij bevroor tijdens de verkrachting. Ze vertelt hoe dat is.  

Deze inhoud kan vanwege de huidige cookie-instellingen niet weergegeven worden.

Om deze inhoud te kunnen zien, verander je cookie-instellingen.

www.LINDAmeiden.nl. (2020, 2 november). Lindsay (27) werd verkracht op tinder-date
icon-quote

"Ik heb een aantal keer aangegeven, ik wil dit niet, ik wil dat je stopt! Daar werd geen gehoor aan gegeven. Op een gegeven moment kreeg ik twee handen om m’n nek en toen wist ik dat het echt foute boel was en dat ik beter niks kon zeggen. Ik ben bevroren in de hoop dat het zo snel mogelijk over zou zijn.’ De gevolgen waren enorm. Ze kreeg depressieve klachten en een PTSS.
Lindsay gaf zichzelf vooral de schuld dat dit met haar gebeurde. ‘Het voelde alsof ik me dit heb laten gebeuren. Waarom heb ik niet geschreeuwd, misschien hadden de buren het gehoord. Door er met een therapeut over te praten weet ik nu dat ik niets had kunnen doen, dat het bevriezen een reactie is geweest om te kunnen overleven!"

Dissociatie

Dissociatie is een onderdeel van de verlammingsreactie. Je voelt niets meer, ook geen pijn. Het betekent ook dat je op dat moment voelt dat je zelf niet meer kunt beslissen over je eigen reacties. Dissociatie wordt ook wel gezien als de beste manier om te overleven, om geen pijn en angst meer te voelen. Je ‘ontsnapt’ als het ware uit je bewustzijn. Zo kan het dat je bijvoorbeeld geen lichamelijke pijn meer voelt. Gedachten, gevoelens, waarnemingen of herinneringen kunnen losgemaakt worden van de ervaring. Je ervaart dat je ‘tijd’ kwijt bent, je weet niet meer precies wat er is gebeurd of waar je bent geweest. Daardoor kun je je vaak niet alles goed herinneren, of je weet de volgorde van de gebeurtenissen niet meer. De losgekoppelde gevoelens en waarnemingen kunnen later terugkomen in de vorm van herbelevingen en flashbacks. Dissociaties komen vaak voor bij een posttraumatische stressstoornis. 

Triggers

Een trigger is een gebeurtenis in het NU waarop je lichaam kan reageren alsof de nare gebeurtenis van vroeger opnieuw gebeurt. Triggers worden meestal als eerste opgemerkt door wat je ziet, hoort, ruikt of proeft. Dat kan je weer terugbrengen naar de intense ervaring van toen. Je lichaam reageert ook nu met versnelde hartslag en angstige gevoelens en met vechten, vluchten, bevriezen of zelfs dissociatie, net als toen. Soms zijn triggers duidelijk: kleren die iemand draagt, of bepaalde muziek die je terug hoort. Maar ook bepaald gedrag van je kind, bijvoorbeeld als het boos is of hoe het naar je kijkt, kunnen je terugvoeren naar het gevoel wat je toen had, tijdens de verkrachting, Wanneer je eerder gedissocieerd hebt om te overleven kun je je er niet eens van bewust zijn dat de hersenen iets als triggers hebben opgeslagen. 

Je doet alles om een verkrachting te overleven, je lichaam ook!

“Als mijn lichaam blijkbaar positief reageert, vind ik dit dan wel zo erg? Vroeg ik er niet zelf om? Heb ik het niet uitgelokt?” Door deze ‘zie je wel dat je wilt’-beschuldiging gaan slachtoffers zich afvragen of zij het geweld uitgelokt hebben en de dader misschien gelijk had. Dergelijke beschuldigingen kunnen gemakkelijk leiden tot zelfhaat en spelen een grote rol in dit taboe.

Je lichaam is tijdens seks die je niet wilt, gericht op overleven! Ook als je van angst helemaal verlamd was, kan je lichaam reageren. Zelfs als er zoveel geweld is, kan je lichaam reageren door bijvoorbeeld vochtig te worden of zelfs tot een orgasme komen. Dit lijkt onbegrijpelijk omdat je helemaal niets kon doen, maar je lichaam wel reageerde. Dit heeft te maken met de kans op overleven: door het vochtig worden kunnen er minder verwondingen of scheurtjes ontstaan. Het lichaam beschermt je dus tegen lichamelijke verwondingen, omdat het 'meewerkt' aan het seksueel geweld. Dat kan ontzettend naar zijn, want het voelt alsof je eigen lichaam je verraadt. Je kunt ook gaan twijfelen of je het nou echt niet wilde. Maar omdat je lichaam je beschermde, betekent dit niet dat je dit ook hebt gewild! De bedoeling van je lichaam is overleven!

Ervaar je lichamelijke klachten door seksueel geweld? Zoek dan contact met je huisarts of een gynaecoloog.

Klik hier voor een overzicht van experts